Το βιβλίο "Εγχειρίδιο Βλακείας"
Το θέμα της βλακείας είναι λίγο ευαίσθητο για μένα. Πάντα πίστευα ότι ήμουν λίγο χαζούλης, ο τελευταίος που θα καταλάβει τι λέει ο καθηγητής, ο τελευταίος που θα πιάσει το αστείο.
Από την άλλη παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω μου καταλάβαινα ότι μάλλον δεν ανήκω στη μεγάλη των μπούφων σχολή. Δε γίνεται ρε παιδί μου, διαφέρουμε.
Ότι υπάρχει ένα βιβλίο που λέγεται "Εγχειρίδιο Βλακείας" το έμαθα από τον Γεράσιμο, ο οποίος το πρότεινε έντονα, άρα δε γινόταν να μην το κοιτάξω. Όταν το είδα αποφάσισα να αναμετρηθώ μαζί του θεωρώντας το το υπέρτατο crash test.
Γρήγορα κατάλαβα ότι το Εγχειρίδιο Βλακείας, του σημαντικού μας συγγραφέα Διονύση Χαριτόπουλου, είναι ένα σπουδαίο βιβλίο. Μικρό, ευκολοδιάβαστο, χωρισμένο σε σύντομα ωραία κεφάλαια. Πάνω απ' όλα όμως είναι γραμμένο με έναν τρόπο όπου ο συγγραφέας δεν προσπαθεί να φανεί ότι είναι πιο έξυπνος από αυτά που γράφει. Απλά λόγια, εύκολη γλώσσα, καθαρά νοήματα. Ούτε μια λέξη δεν πάει χαμένη, ούτε μία φράση δεν περισσεύει.
Το βιβλίο μάς ξεκαθαρίζει ότι ο βλάκας είναι ανάμεσα μας. Ένας στους τέσσερις, για την ακρίβεια, είναι άνθρωπος που θα βλάψει τον άλλο χωρίς να έχει να κερδίσει κάτι αυτός. Άλλο ένα 25% του πληθυσμού ανήκει στους έξυπνους και οι υπόλοιποι είναι κοντά στο μέσο όρο.
Λέμε τώρα "έξυπνος" ή "βλάκας" και συχνά δεν ξέρουμε πώς να ορίσουμε τις έννοιες. Και δεν ξέρουμε γιατί είναι δύσκολο έτσι κι αλλιώς. Ο Χαριτόπουλος το πιάνει ωραία: Ο έξυπνος άνθρωπος είναι εκείνος που έχει σε ισορροπία το ένστικτο, το συναίσθημα και τη νόηση. Κατά συνέπεια, ο βλάκας είναι αυτός που συχνά παρασύρεται από το ένστικτο του, από την παρόρμηση της στιγμής και γενικώς δεν μπορεί να κρατήσει σε ισορροπία αυτούς τους τρεις βασικούς παράγοντες.
Ο φυγόμυαλος, ο σερσέμης, το βλήμα είναι ο άνθρωπος που θα κρυφτεί σε σωματεία και σε ενώσεις, γιατί έξω από αυτά νιώθει άβολα, δεν μπορεί να καμουφλάρει την ανεπάρκειά του. Αν είναι εργάτης ή καθηγητής Πανεπιστημίου δεν έχει σημασία: όλες οι κοινωνικές και μορφωτικές τάξεις περιλαμβάνουν παρόμοιο ποσοστό βλακών. Η εκπαίδευση δεν εξασφαλίζει τη μη-βλακεία. Σκληρή αλήθεια.
Ο λίγος θα διαιωνίσει την ανοησία, θα αφήσει να περάσει από μπροστά του το σημαντικό χωρίς να πάρει χαμπάρι τίποτα. Γιατί το να δίνεις προσοχή, το να έχεις ανοιχτές τις κεραίες σου να πιάσεις το σήμα είναι βασικό συστατικό του οξυδερκούς ανθρώπου.
Ο βλάκας όμως, λέει ο Χαριτόπουλος, όχι μόνο δεν είναι αθώος, αλλά είναι εν δυνάμει πολύ επικίνδυνος. Ο πονηρός κρετίνος δε σταματάει στην απλή ανοησία: είναι ο μοχθηρός, αυτός που φθονεί βαθύτατα τον άξιο. Είναι ο αριβίστας, ο εκδικητικός, ο σκορπιός που θα σου τσιμπήσει το χέρι όταν το βάλεις κάτω από την πέτρα. Εντέλει, η βλακεία πάει πακέτο με την ανηθικότητα. Αυτό ήταν ένα μεγάλο κι εντελώς αναπάντεχο μήνυμα, το οποίο ομολογώ ότι το σκέπτομαι πιο πολύ από οτιδήποτε άλλο από αυτό το βιβλίο.
Ο έξυπνος πάλι δεν έχει ανάγκη από τέτοια πράγματα. Είναι πολυδιάστατος, είναι ευαίσθητος και δε φοβάται να είναι μόνος του. Ο άξιος άνθρωπος λέει το βιβλίο είναι αυτό που μένει όταν ξεχάσει όλα όσα έχει μάθει. Ο έξυπνος δεν έχει την εμμονή να δειχτεί, να τον μάθουν όλοι. Και σίγουρα δεν έχει την ανασφάλεια να μην εμπιστεύεται κανέναν μήπως του τη φέρει. Αυτά είναι χαρακτηριστικά του ανόητου.
Γέλασα πολύ στο βιβλίο διαβάζοντας τουλάχιστον 100 διαφορετικές λέξεις που έχουμε φτιάξει για να περιγράψουμε τον βλάκα, ο Χαριτόπουλος το κάνει τόσο ωραία αυτό. Όπως φυσικά δεν ξεχνάει να δώσει το στέμμα της βλακείας στον κοινό μαλάκα, για τον οποίο χαρακτηριστικά γράφει ότι ”δεν υπάρχει ιδεωδέστερη λέξη άμεσης και καταλυτικής κριτικής”.
Διαβάζοντας το Εγχειρίδιο Βλακείας δύο φορές στο καπάκι κατάλαβα ότι (ποτέ μη λες ποτέ βέβαια) οι πιθανότητες να ανήκω στους ζευζέκηδες αυτής της Γης είναι κάπως περιορισμένες.
Ωστόσο συμβαίνει κάτι άλλο: μετά την ανάγνωση είσαι υποψιασμένος και αναγνωρίζεις τον βλάκα πολύ πιο εύκολα, έχεις γίνει πιο ευαίσθητος στην ενοχλητική ανοησία του μέσου φιόγκου και πρέπει να ζήσεις με αυτό από εδώ και πέρα.
Το Εγχειρίδιο Βλακείας είναι ένα καταπληκτικό βιβλίο, μία άριστη επιλογή, είναι αυτό που λέμε ότι "δεν πρέπει να λείπει από κανένα σπίτι".
ΟΚ, όχι από κανένα. Από τα σπίτια των ηλιθίων μπορεί και να λείπει.
